پریودنتیت
پریودنتیت (پیوره) مهاجم همانطور که از نام آن پیداست دارای تخریب سریع بافت‌ها و استخوان های اطراف دندانها می باشد، معمولا این افراد از لحاظ پزشکی سالم و در گروه سنی پایین قرار دارند هر چند که در گروه های سنی بالاتر هم می تواند اتفاق بیافتد.
هر چند که شیوع آن کمتر از پریودنتیت (پیوره) مزمن می باشد، اگردر زمان مناسب تشخیص داده نشود به سادگی می تواند باعث از دست دادن دندان به سرعت شود. این بیماری به طور معمول دارای تمایلات نژادی و جنسی است یعنی در نژاد و جنس خاص بیشتر اتفاق می افتد، بصورتی که احتمال وقوع آن در مردان و سیاه پوستان بیشتر از زنان و سفید پوستان است، در بعضی جمعیت ها تا ٢٨% هم گزارش شده است.
پریودنتیت مهاجم اولین بار در سال١٩٢3 به عنوان “آتروفی استخوان های اطراف دندانها ” معرفی شد.
در طی سالها تغییرات زیادی از لحاظ ترمینولوژی ( اسم بیماری) کرد تا در نهایت در سال ١٩٩٩ پریودونیت مهاجم نامیده شد و دارای تقسیم بندی به صورت زیر بود:
١. Prepubertal(قبل از بلوغ)
٢. Juvenile (جوانی)
٣. Rapidly progressive (سریع پیش روزه)
ولی امروزه به دو نوع:
١. Generalized (فرالیزه)
٢. Localized (لوکالیزه)
تقسیم می شود.
پریودنتیت مهاجم فرالیزه
یا تحلیل استخوان بین دندانی که حداقل ٣ دندان دائمی را درگیر کرده باشد که یکی از آنها دندان خلفی و یکی قدام می باشد.
بنابر گفته های فوق تخصص ایمپلنت این بیماری یک بیماری مولتی فاکتوریال (چند علتی) که نتیجه تعامل فاکتوری میکروبیولژیک ، ژنتیک و ایمونولوژیک و محیطی-رفتاری می باشد، که این فاکتورها بر روی زمان شروع، مدت و شدت بیماری تاثیر می‌گذارند.
دو نوع میکروبی که در این بیماری شاخص هستند کدامند؟
شایع ترین مشکل گزارش شده فاصله گرفتن دو دندان جلو از یکدیگر و ایجاد فضا بین آنها می باشد.
بیماران ممکن است از بوی بد دهان(halitosis ) و تخلیه چرک از لثه ها شکایت داشته باشند.
لقی دندان های گرفتار (مبتلا) در مراحل پیشرفته عفونت دیده می شود، با این وجود بیمار از لحاظ سیستمیک (پزشکی ) سالم است.
درد های شدید به ندرت گزارش شده اند مگر اینکه آبسه های لثه ای شکل بگیرد و یا ضایعاتی که از انتهای ریشه به لثه ها سرایت می کند (ضایعات انرو – پریو). بعضی بیماران ممکن است از یک نوع درد خفیف گنگ در لثه ها شکایت کنند. تحلیل لثه ممکن است دیده شود و امکان دارد بعلت از دست رفتن تمامی بین دندان‌های مجاور بیمار از گیر کردن غذا در لثه رنج ببرد (food Impaction ).
بیمارانی که به پریودنتیت مهاجم جنرالیزه مبتلا هستند و در عین حال سیگار مصرف می کنند و از بهداشت دهانی خوبی هم برخوردار نیستند (در مقایسه با غیر سیگاری‌هایی با بهداشت عالی) تخریب بیشتری در استخوان های اطراف دندانهایشان دارند.
این بیماری دارای دوره هایی از سکون و فعالیت است یعنی در دوره هایی سیر بیماری متوقف می شود و علائم حذف می شود و در دوره ای بالعکس شدت بیماری و تخریب آن بالا می رود.
پس زمان معاینه بیمار بسیار مهم می شود چرا که امکان دارد بیمار در زمانی معاینه شود که بیماری در حال رکود و سکون باشد، چون در دوره سکون بیمار هم علائمی ندارد، لثه ها صورتی و سالم هستند.
دوره های سکون برای هفته ها، ماه ها یا حتی سال ها باقی میماند که می تواند در نهایت توسط دوره فعال دنبال خواهد شد.
در دوره فعال بیماری تخریب استخوان ها و از بین رفتن اتصالات بافت همبند لثه به ندرت رخ می دهد، وقتی بیمار در مرحله فعال است، لثه علائمی از التهاب ملایم یا شدید را نشان می دهد، لثه ممکن است در لمس دردناک، قرمز ، آتشین، دارای ورم و تورم، نرم و آبکی باشد. خونریزی در لمس یا حتی خونریزی خود به خود و ترشحات چرکی ممکن است دیده شود. افزایش حجم لثه التهابی ممکن است وجود داشته باشد. اکثر این بیماران در این مرحله به متخصص لثه برای درمان ارجاع داده می شود.
این مرحله ممکن است خود به خود (پس از زمان های متفاوت تخریب) وارد مرحله سکون شود و علائم التهابی فروکش کند، مراحل پیشرفته این بیماری وقتی درمان نشود می تواند باعث تخریب شدید استخوان و در نتیجه “بیرون رانده شدن” دندان (extrusion) لقی ، مهاجرت پاتولوژیک دندان (انحراف)، درگیری ریشه ها، تحلیل لثه ای فرالیزه و از دست دادن دندان های زیادی شود.
در رادیو گرافی (عکس) تخریب فرالیزه استخوان ، از تحلیل ملایم لبه استخوان تا تخریب شدید استخوان، (…) شدت بیماری مشاهده می شود، تخریب های استخوان به دو الگوی افقی و عمودی می تواند باشد.
تشخيص زود هنگام برای جلوگیری از تخریب شدید استخوان بسیار حیاتی است. برای تشخیص نیاز به جمع آوری اطلاعات بیمار از جمله :
١. تاریخچه ٢. نمای کلینیکی ٣. نمایرادیوگرافی ۴. آزمایشات میکروبی مورد نیاز است
تاریخچه فامیلی شامل شواهدی مبنی بر زود از دست دادن دندان ها در والدین می باشد.
*در مواقعی که میزان تخریب یا میزان جرم و پلاک دندان هم خوانی داشته باشد احتمال بیماری پریودونیت (پیوره) فرض است ولی وقتی میزان تخریب بسیار بیشتر از میزان جرم موجود است باید به پیوره مهاجم شک کرد.
-چک کردن رادیوگرافی های متوالی کمک شایانی در کشف ذات مهاجم بیماری می کند.
پریودنتیت مهاجم باید از پریودنتیت مزمن افتراق داده شود بوسیله سن شروع و سرعت بالای پیشرفت بیماری که در پریودونیت مهاجم موجود است. میکروفلور زیر لثه ای و تغییرات در پاسخ به میزبان و سابقه فامیلی هم به این تشخیص به نفع پریودونیت مهاجم عمل می کنند.
بعضی بیماری های پزشکی متل اختلالات هماتولوژیک (خونی) درد های تظاهراتی مثل بیماری پریودونیت مهاجم دارند که باید توسط آزمایش های خون افتراق داده شوند.
بیماری هایی از قبیل سارکولیدوز، ائوزینوفیلیک گرانولوما و آکتینومایکوزیس نیز می‌تواند نماهای مشابهی داشته باشند که توسط بیوپی افتراق داده می شوند.
هر چند شیوع پریودنتیت مهاجم کمتر از پریودونیت مزمن است، مدیریت آن بسیار چالش برانگیزتر از پریودونیت مزمن است و علت آن تاثیر جزء ژنتیکی قوی موثر بر بیماری است که در بعضی افراد وجود دارد (یعنی به صورت ذاتی مستعد این بیماری هستند ) و مشکل اینجاست که این جزء ژنتیکی جزء عوامل غیر قابل تغییر است، تحقیقات به سمتی می رود که روش های جدید برای بازسازی بافت های لثه و استخوان از طریق مهندسی بافت و ژنتیک ایجاد کند.
کلید موفقیت مدیریت این بیماری در تشخیص سریع بیماری و درمان‌های شدید و خوبی به همراه آنتی بیوتیک و بالا بردن بهداشت بیمار و در ادامه ملاقات های دوره ای توسط متخصص لثه در تمام طول عمر بیمار می باشد. با درمان های کنونی نگهداری موفقیت آمیز دندان ها در حالت سلامت قابل دستیابی است.
