جراحی پری آپیکال یا جراحی انتهای ریشه دندان یا جراحی آپیکواکتومی که بصورت مختصر به آن آپیکو نیز گفته می شود از جمله درمان هایی می باشد که در بسیاری از جراحی های آن، حداقل یک دندان از کشیده شدن نجات پیدا می کند.
البته امروزه با وجود درمان های ایمپلنت دندان، متخصص ایمپلنت برای جایگزینی دندان های از دست رفته از ایمپلنت دندان استفاده می کند و دیگر از جراحی اپیکو کمتر استفاده می شود زیرا این نوع جراحی از نظر تکنیک از جراحی ایمپلنت ساده تر نمی باشد، و پیچیدگی های زیادی دارد و از طرف دیگر برای این نوع جراحی آموزش های خاص و تجارب زیاد نیاز است که کسب این موارد کار دشواری بوده و در حیطه دانشگاه و دانشکده جایی ندارد.
جراحی آپیکو زیر مجموعه ای از گروه جراحی های اندودنتیک یا درمان ریشه می باشد که شامل جراحی های تصحیحی ریشه هم می شود. نام صحیح تر این جراحی، جراحی رتروگرید است زیرا بجای تاج دندان از مسیر عکس ، درمان با جراحی کردن روی ریشه انجام می شود.
در جراحی اپیکو بعد از کنار زدن لثه و بافت های پوشاننده استخوان و در صورت لزوم ممکن است بخشی از استخوان اطراف در انتهای ریشه برداشته می شود تا بتوان ریشه دندان را دید، و در این صورت می توان به ریشه دسترسی پیدا کرد.
سپس در اطراف ریشه بافت های احتمالی آن که ممکن است کیست بوده پاکسازی می گردد و ضایعه خارج می شود و برای ارسال به آزمایشگاه پاتالوژی کنار گذاشته می شود، سپس بخشی از انتهای ریشه قطع می شود و کانال های ریشه با ماده ای پر می گردد. در آخر بافت ها سرجای خود قرار می گیرند و بخیه زده می شود.
در برخی از جراحی ها ممکن است نیاز شود از استخوان مصنوعی استفاده شود یا از روش های پیشرفته تر بازسازی استخوان استفاده گردد.
در این نوع جراحی ریشه بیشتر برای دندان هایی انجام می پذیرد که در آن درمان ریشه یا عصب کشی انجام شده است و بنا به دلایل گوناگون موفقیت آمیز نبوده بنابراین در اکثر موارد، جراحی آپیکو به دلیل درست انجام نشدن درمان ریشه انجام می شود.
در این مواقع نیز ممکن است با تشخیص احتمالی ضایعات ناشناخته و یا کیست، صدمات ضربه ای به دندان و ریشه ها با شکل غیر طبیعی برای سلامت دندان و لثه ها مناسب نبوده و جراحی اپیکو ریشه گزینه خوبی نباشد.
جراحی بصورت تخصصی توسط متخصصان جراحی ریشه انجام می پذیرد. جراح فک و صورت هم می توانند برای اینگونه جراحی ها آموزش ببینند، البته برخی از جراحان لثه هم می توانند چنین کارهایی بکنند.
باید گفت که جراحی آپیکو از مواردی نمی باشد که دندانپزشکان در دوره عمومی به صورت عملی برای انجام آن آموزش ببینند.
سوالی مهمی که مطرح می شود اینست زمانی که کار یک دندان به جراحی می کشد آیا بهتر نیست که دندان کشیده شود و با ایمپلنت جایگزین گردد؟ در بیشتر این موارد پاسخ بله می باشد زیرا در مجموع موفقیت جراحی ایمپلنت از جراحی رتروگرید بیشتر است اما در مواقعی با یک جراحی اپیکو می توان دندان و یا دندان هایی را از کشیده شدن نجات داد و یا در شرایطی که انجام ایمپلنت دندان بنا بر دلایل مختلف مقدور نمی باشد و یا نتیجه جراحی ایمپلنت قابل پیشبینی نبوده، ممکن است جراحی ایمپلنت دندان گزینه مناسبی نباشد.
بعد از جراحی رتروگرید (اپیکو) بیشتر ملاحظاتی که انجام می پذیرد مانند کشیدن دندان یا جراحی خارج کردن دندان می باشد که شامل نخوردن غذاهای گرم و غذاهای سفت و یا مصرف مایعات خنک، تمیز نگه داشتن موضع زخم با شست و شو و … می باشد.
در هفته اول، معاینه محل جراحی توسط متخصص دندانپزشک انجام می پذیرد و برداشتن بخیه ها نیز در صورت نیاز انجام می شود. در ماه های آینده نیز نیاز به بررسی روند بهبود با استفاده از رادیوگرافی وجود دارد.